ગુજરાતના વલસાડ જિલ્લાના ઘણા જંગલવાળા અને આદિવાસી વિસ્તાર ધરમપુરમાં આવેલું શ્રી સાંઈનાથ સર્જિકલ એન્ડ મેટરનિટી હોસ્પિટલ હવે ભારતમાં સાપના દંશ માટેના સૌથી સફળ સારવાર કેન્દ્રોમાંનું એક બની ગયું છે. 1990માં ડૉ. ડી.સી. પટેલ દ્વારા સ્થાપિત, જેઓ ગ્રામ્ય વિસ્તારોની સેવા માટે સમર્પિત દૂરદર્શી ડૉક્ટર હતા, આ નાનકડું હોસ્પિટલ દક્ષિણ ગુજરાતના હજારો લોકો માટે એક અગત્યનું આરોગ્ય કેન્દ્ર બન્યું છે. ડૉ. ડી.સી. પટેલની દૂરદૃષ્ટિ અને પ્રતિબદ્ધતાએ હોસ્પિટલનું મિશન સ્થાપિત કર્યું, જ્યાં 24 કલાક ઇમરજન્સી સારવાર, સર્જિકલ સેવાઓ અને ઝેરી સાપના દંશ માટે વિશિષ્ટ સારવાર પદ્ધતિ ઉપલબ્ધ છે.
હાલના હોસ્પિટલના સંસ્થાપક ર્ડો. ડી સી પટેલ ના પ્રત્યનો અને સંચાલક ડૉ. હેમંત પટેલના કહેવા મુજબ, છેલ્લા ત્રણ દાયકામાં હોસ્પિટલએ 20,000થી વધુ સાપના દંશના કેસ સારવાર કર્યા છે અને આશરે 98–99% જીવદયી દર હાંસલ કર્યો છે – જેને લિમ્કા બુક ઓફ રેકોર્ડ્સમાં સ્થાન મળ્યું છે. આમાંથી લગભગ 8,400 કેસ ઝેરી સાપના હતા અને 12,000થી વધુ અજેરી સાપના, જેમાં મોટાભાગના દર્દીઓ આદિવાસી વિસ્તારોમાંથી ઓછા ઔષધ ઉપચાર સાથે આવે છે.
ડૉ. હેમંત પટેલ એક લોકપ્રિય અને સમર્પિત સમાજસેવી છે, જેમણે દક્ષિણ ગુજરાતના આદિવાસી વિસ્તારોમાં આરોગ્ય અને શિક્ષણ માટે અવિરત કામગીરી કરી છે. તેઓ શ્રી સાંઈનાથ હોસ્પિટલ દ્વારા સાપદંશ જેવા ગંભીર મુદ્દાઓ પર જાગૃતિ ફેલાવી રહ્યા છે અને હજારો જીવન બચાવ્યા છે. આરોગ્ય ઉપચાર ઉપરાંત, તેમણે શાળાઓ, કોલેજો અને ગામડાઓમાં જાગૃતિ કાર્યક્રમો અને મેડિકલ તાલીમ સત્રો યોજી, ખોટી માન્યતાઓ સામે લડત આપી છે. ક્ષત્રિય પરંપરાના જીવનમૂલ્યો સાથે, તેઓ સાચી અર્થમાં સેવા અને જ્ઞાનના જીવન્ત પ્રતિક છે – લોકવિશ્વાસ અને માનવતાના ઉજળા દીવો.
આ હોસ્પિટલની વિશિષ્ટતા એ છે કે અહીં એન્ટી સ્નેક વેનોમ (ASV) નું ઉપયોગ વ્યૂહાત્મક રીતે અને ઓછા ખર્ચમાં થાય છે. સમયસર ASV આપવાની અને માત્રા નિયંત્રણ દ્વારા આડઅસરો ઘટાડી યોગ્ય ખર્ચ વ્યવસ્થાપન કરવા hospitalની પદ્ધતિ પ્રશંસનીય છે. કરૈત, કોબ્રા અને વિપર જેવા ઝેરી સાપના દંશ ભોગવનાર દર્દીઓ માટે ઑક્સિજન (એમ્બુ-બેગ કે વેન્ટિલેટર), હાઈડ્રેશન, એન્ટિબાયોટિક્સ અને જરૂર પડે તો શ્વાસ સંબંધી સપોર્ટ પણ આપવામાં આવે છે.
આ હોસ્પિટલ 24×7 કાર્યરત છે અને સમગ્ર વિસ્તાર માટે એક મહત્વપૂર્ણ ટ્રોમા અને ઇમરજન્સી કેન્દ્ર તરીકે સેવાઓ આપે છે.
આ ઉપરાંત, હૉસ્પિટલએ અત્યાર સુધીમાં 850થી વધુ મેડિકલ ઓફિસરોને સાપના દંશ અંગે વિશિષ્ટ તાલીમ આપી છે, જેથી તેઓ તાત્કાલિક અને યોગ્ય સારવાર આપી શકે. સાથે સાથે, 300થી વધુ સાપ બચાવકારોને પણ પ્રાકૃતિક જીવનતંત્ર અને માણસો વચ્ચેનું સંતુલન જાળવવા માટે તાલીમ આપવામાં આવી છે, જેને લીધે સાપના અનાવશ્યક હત્યા ઘટી છે અને બચાવ કાર્ય વધુ સંચાલિત બન્યું છે.
મહત્વપૂર્ણ વાત એ છે કે અહીં આર્થિક રીતે નબળા અને આદિવાસી દર્દીઓ માટે મફત સારવાર આપવામાં આવે છે, જે હૉસ્પિટલના સેવા મંત્ર સાથે જોડાયેલી છે. આજના સમયમાં, આ હોસ્પિટલ ઓછી કિંમતમાં ઉચ્ચ અસરકારકતાવાળી ગ્રામ્ય આરોગ્ય સેવાઓનું આદર્શ મોડેલ બની ગયું છે – દર્શાવે છે કે એક નાનકડું પણ સમર્પિત અને સમુદાય કેન્દ્રિત સંસ્થાન પણ આરોગ્ય ક્ષેત્રમાં મોટા ફેરફાર લાવી શકે છે.
